Owocowiec liścionosy
Artibeus jamaicensis[1] | |||||
Leach, 1821[2] | |||||
Systematyka | |||||
Domena | |||||
---|---|---|---|---|---|
Królestwo | |||||
Typ | |||||
Podtyp | |||||
Gromada | |||||
Podgromada | |||||
Infragromada | |||||
Rząd | |||||
Podrząd | |||||
Nadrodzina | |||||
Rodzina | |||||
Podrodzina | |||||
Plemię | |||||
Rodzaj | |||||
Podrodzaj | |||||
Gatunek |
owocowiec liścionosy | ||||
| |||||
Podgatunki | |||||
| |||||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[16] | |||||
Zasięg występowania | |||||
Owocowiec liścionosy[17] (Artibeus jamaicensis) – gatunek ssaka z podrodziny owocnikowców (Stenodermatinae) w obrębie rodziny liścionosowatych (Phyllostomidae).
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1821 roku angielski przyrodnik William Elford Leach, nadając mu nazwę Artibeus jamaicensis[2]. Holotyp pochodził z Jamajki[18].
Artibeus jamaicensis należy do podrodzaju Artibeus[18][19][20]. Analiza filogenetyczna przy użyciu danych opartych o cytochrom b i danych morfometrycznych wykazała, że A. jamaicensis (w szerokim znaczeniu) był polifiletyczny i zawierał oddzielne pokrewne linie w obrębie Artibeus, a A. jamaicensis, A. schwartzi, A. planirostris i A. aequatorialis zostały rozpoznane jako odrębne gatunki[19]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają sześć podgatunków[19]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:
Podgatunek | Oryginalna nazwa | Autor i rok opisu | Miejsce typowe |
---|---|---|---|
A. j. parvipes | Artibeus parvipes | Rehn, 1902 | Santiago de Cuba, Kuba[21]. |
A. j. paulus | Artibeus jamaicensis paulus | W.B. Davis, 1970 | 7,5 km, na zachodni północny zachód od La Libertad, na wysokości 500 ft (152 m), departament La Libertad, Salwador[22]. |
A. j. richardsoni | Artibeus jamaicensis richardsoni | J.A. Allen, 1908 | Matagalpa, departament Matagalpa, Nikaragua[23]. |
A. j. triomylus | Artibeus jamaicensis triomylus | Handley, 1966 | El Papayo, Guerrero, Meksyk[24]. |
A. j. yucatanicus | Artibeus yucatanicus | J.A. Allen, 1904 | Chichén Itzá, Jukatan, Meksyk[25]. |
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Artibeus: gr. αρτι arti „prosty”; βάω baō, βαινω bainō „iść”[26].
- jamaicensis: Jamajka[27].
- parvipes: łac. parvus „mały”; pes, pedis „stopa”, od gr. πους pous, ποδος podos „stopa”[28].
- paulus: łac. paulus „mały”[29].
- richardsoni: William Blaine (lub Blaney) Richardson, Sr. (1868–1927), amerykański kolekcjoner z Meksyku, Gwatemali, Nikaragui, Kostaryki, Kolombii, Ekwadoru i Indii Zachodnich w latach 1887–1927[14][30][31].
- triomylus: gr. τρεις treis, τρια tria „trzy”[32]; μυλος mulos „ząb trzonowy”[33].
- yucatanicus: półwysep Jukatan, Meksyk/Gwatemala[34].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Owocowiec liścionosy występuje w Ameryce zamieszkując w zależności od podgatunku[19]:
- A. jamaicensis jamaicensis – Wielkie Antyle (Jamajka, Haiti, Portoryko i Vieques, w tym wyspy Gonâve i Mona), Małe Antyle, Aruba oraz wyspy Providencia i San Andrés.
- A. jamaicensis parvipes – Kuba, w tym Isla de la Juventud, południowe Bahamy (Wielka Inagua i Mayaguana) oraz Kajmany (Wielki Kajman, Mały Kajman i Cayman Brac).
- A. jamaicensis paulus – Ameryka Środkowa od południowo-wschodniego Meksyku (Chiapas) na południowy wschód do północno-zachodniej Kostaryki (Guanacaste).
- A. jamaicensis richardsoni – południowo-wschodni Meksyk (północne Chiapas) na południowy wschód przez Amerykę Środkową, wzdłuż wybrzeża Oceanu Atlantyckiego i wzdłuż obu stoków od okolic Puntarenas w północno-zachodniej Kostaryce do północno-zachodniej Kolumbii.
- A. jamaicensis triomylus – pacyficzne stoki Meksyku od stanów Sinaloa do Oaxaca.
- A. jamaicensis yucatanicus – przybrzeżne równiny i wyspy Zatoki Meksykańskiej od Tamaulipas w Meksyku, na południowy wschód do półwyspu Jukatan (w tym wyspa Cozumel), Belize i Islas de la Bahía w Hondurasie.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała 78–93 mm, ogon niewidoczny, długość ucha 20–27 mm, długość tylnej stopy 16–18 mm, długość przedramienia 52–62,1 mm; masa ciała 43,5–55 g[20]. Wzór zębowy: I C P M = 30 (okazy z Ameryki Środkowej) i I C P M = 32 (podgatunek triomylus z zachodniego Meksyku)[20]. Kariotyp wynosi 2n = 30 (samice) i 31 (samce) i FN = 56[20].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Owocowiec liścionosy jest jednym ze ssaków o najszybszym tempie trawienia. Owoce, którymi się żywi, przechodzą przez jego cały układ pokarmowy w ciągu 15 minut. W tak krótkim czasie nie jest możliwe strawienie bądź bakteryjny rozkład twardych okryw nasiennych, więc nietoperz ten jest ważnym rozsiewaczem nasion.
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Okres rozrodu tego nietoperza przypada od lutego do lipca. Samica rodzi 1 lub 2 młode.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Artibeus yucatanicus J.A. Allen, 1904.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Artibeus jamaicensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Leach 1822 ↓, s. 75.
- ↑ Leach 1822 ↓, s. 82.
- ↑ P.H. Gosse: A naturalist’s sojourn in Jamaica. London: Longman, Brown, Green, and Longmans, 1851, s. 271. (ang.).
- ↑ G.E. Dobson: Catalogue of the Chiroptera in the Collection of the British Museum. London: Printed by order of the Trustees, 1878, s. 520. (ang.).
- ↑ E.D. Cope. On the Mammalia obtained by the naturalist exploring expedition to southern Brazil. „The American naturalist”. 23 (266), s. 130, 1889. (ang.).
- ↑ J.A. Allen. Notes on a small collection of West Indian bats, with description of an apparently new species. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 3 (10), s. 173, 1890. (ang.).
- ↑ J.A.G. Rehn. Three new American bats. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 54 (3), s. 639, 1902. (ang.).
- ↑ Allen 1904 ↓, s. 231.
- ↑ Allen 1904 ↓, s. 232.
- ↑ K.Ch. Andersen. Brief diagnoses of a new genus and ten new froms of stenodermatous bats. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 18 (108), s. 421, 1906. (ang.).
- ↑ R.T. Hatt. Notes concerning mammals collected in Yucatan. „Journal of Mammalogy”. 19 (3), s. 335, 1938. DOI: 10.2307//1374572. (ang.).
- ↑ W.B.Davis. The large fruit bats (genus Artibeus) of Middle America, with a review of the Artibeus jamaicensis complex. „Journal of Mammalogy”. 51 (1), s. 119, 1970. DOI: 10.2307/1378537. (ang.).
- ↑ a b J.A. Allen. Mammals from Nicaragua. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 24 (34), s. 669, 1908. (ang.).
- ↑ Ch.O. Handley. Descriptions of new bats (Chiroderma and Artibeus) from Mexico. „Anales del Instituto de Biología”. Serie Zoología. 36, s. 299, 1966. (ang.).
- ↑ B. Miller i inni, Artibeus jamaicensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-07-12] (ang.).
- ↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 106–107. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Artibeus (Artibeus) jamaicensis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-07-12].
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 186. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ a b c d S. Solari, R. Medellín, B. Rodríguez-Herrera, V. da Cunha Tavares, G. Garbino, M.A. Camacho, D.T. Saá, B. Lim, J. Arroyo-Cabrales, A. Rodríguez-Durán, E. Dumont, S. Burneo, L.F. A. Urioste, M. Tschapka & D. Espinosa: Family Phyllostomidae (New World Leaf-nosed Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 573. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#17014.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#17015.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#17016.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#17017.
- ↑ Zijlstra ↓, s. N#17018.
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 117, 1904. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, jamaicensis [dostęp 2022-07-12] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, parvipes [dostęp 2022-07-12] .
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, paulus [dostęp 2022-07-12] .
- ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 340. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, richardsoni [dostęp 2022-07-12] .
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 241.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 141.
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, yucatanicus [dostęp 2022-07-12] .
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- W.E. Leach. The Characters of seven Genera of Bats with foliaceous Appendages to the Nose. „Transactions of the Linnean Society of London”. 13 (1), s. 73–82, 1822. (ang.).
- J.A. Allen. New bats from tropical America, with note on species of Otopterus. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 20 (20), s. 227–237, 1904. (ang.).
- Edmund C. Jaeger , Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1–256, OCLC 637083062 (ang.).
- J.S. Zijlstra: Home. Hesperomys project. [dostęp 2022-07-12]. (ang.).
- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).