Piotr Ożański
| Data i miejsce urodzenia |
29 czerwca 1925 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
14 czerwca 1988 |
| Zawód, zajęcie |
murarz |
| Odznaczenia | |
| |
,_Gr%C4%99ba%C5%82owski_Cemetery,_1_Darwin_street,_Nowa_Huta,_Krak%C3%B3w,_Poland.jpg)
Kraków, cmentarz Grębałów.
Piotr Ożański (ur. 29 czerwca 1925 w Mołodyczu, zm. 14 czerwca 1988 w Krakowie) – polski przodownik pracy, członek Związku Młodzieży Polskiej i PZPR, murarz, budowniczy Nowej Huty.
Przodownik pracy[edytuj | edytuj kod]
Do Nowej Huty trafił w 1950 po odbyciu służby wojskowej jako ochotnik spod Rzeszowa. Wcześniej służył w Korpusie Bezpieczeństwa Wewnętrznego. W Nowej Hucie pracował w 51. brygadzie ZMP.
Przed świętem 22 lipca 1950 wraz z zespołem położył 18 900 cegieł, co było rekordem. W pochodzie pierwszomajowym szedł ze wstęgą z napisem „802% normy”. Potem udało mu się wraz z kolegami ułożyć 34 000 cegieł[1]. Bicie rekordu opisał Sławomir Mrożek w reportażu „Młode Miasto”, który ukazał się na łamach tygodnika „Przekrój”[1]. Podczas próby ułożenia 50 000 cegieł Ożański poparzył się, dotykając gorącej cegły[a], która leżała obok ogniska służącego do podgrzewania lepiku do izolacji. Propaganda PRL twierdziła, że cegłę ktoś podłożył specjalnie, a Ożański w ostatniej chwili cofnął rękę. Tego dnia, w ciągu 8 godzin, dwunastoosobowy zespół położył 66 232 cegły.
Bolesław Bierut odznaczył go Srebrnym Krzyżem Zasługi.
Po pracy w Nowej Hucie przez 20 lat kierował brygadą w koksowni, a będąc na rencie, pracował na pół etatu w nowohuckim KBM (Kombinacie Budownictwa Mieszkaniowego) na osiedlu Teatralnym.
W kulturze[edytuj | edytuj kod]
Został sportretowany w filmie Andrzeja Wajdy „Człowiek z marmuru” jako Mateusz Birkut[2], postać tę zagrał Jerzy Radziwiłowicz.
Był bohaterem filmu dokumentalnego pt. „Z marmuru i z żelaza” w reżyserii Andrzeja Soroczyńskiego, a jego osoba była inspiracją dla Erwina Czerwenki do namalowania obrazu „Nowa Huta”.
Poeta Julian Przyboś poświęcił mu wiersz pt. „Odchodzenie w niepamięć”.
Z inicjatywy radnego Macieja Twaroga w 2006 roku został patronem placu u zbiegu ulic: Stanisława Mierzwy i Gustawa Daniłowskiego (osiedle Willowe) w Nowej Hucie. W 2009 uchwałą Rady Miasta Krakowa zmieniono nazwę na „Przy Poczcie”[3][2][4].
Źródła[edytuj | edytuj kod]
- Ryszard Dzieszyński, Jan L. Franczyk Encyklopedia Nowej Huty Wydawnictwo Towarzystwa Słowaków w Polsce, Kraków 2006, ISBN 978-83-7490-0607
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Zdjęcie, na którym „Człowiek z marmuru” buduje Nową Hutę [online], Krowoderska.pl, 17 maja 2020 [dostęp 2020-07-09] (pol.).
- ↑ a b Hubert Wilk, Piotr Ożański – prawda o „Człowieku z marmuru” : przyczynek do refleksji nad losami przodowników pracy, „Polska 1944/45-1989 : studia i materiały”, 9, 2010, s. 31-32, ISSN 2450-8357 [dostęp 2023-02-26].
- ↑ Kogo uwierał człowiek z marmuru? [online], Wiadomości WP, 19 marca 2009 [dostęp 2023-02-26] (pol.).
- ↑ Odwiedź Kraków - Trasa nowohucka - Osiedla Wandy i Willowe [online], Miejska Platforma Internetowa „Magiczny Kraków” [dostęp 2023-02-26].
- ↑ Anna Kalita: Byli nawet siedmiokrotnie wydajniejsi od kolegów z pracy. "Przodownicy pracy zasadnie bali się o życie". gazeta.pl, 2023-03-16. [dostęp 2023-03-17]. (pol.).