Plac Centralny im. Ronalda Reagana w Krakowie

plac
Centralny im. Ronalda Reagana

Nowa Huta
nr rej. A-1431/M z 27 kwietnia 2015
Widok z lotu ptaka, z południa.
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Kraków
Poprzednie nazwy	plac Centralny
Położenie na mapie Krakowa plac Centralny
Położenie na mapie Polski plac Centralny
Położenie na mapie województwa małopolskiego plac Centralny
50°04′20,0″N 20°02′14,0″E

Plac Centralny im. Ronalda Reagana – plac we wschodniej części Krakowa, w dzielnicy XVIII. Powstał jako centrum nowego miasta, Nowej Huty. Jest węzłem komunikacyjnym, centrum handlu i usług oraz parkiem.

Historia

Realizacja budowy rozpoczęła się w 1949 roku. Autorami koncepcji architektonicznej byli Tadeusz Ptaszycki oraz Marta i Janusz Ingardenowie. Z założenia miało to być centrum miasta idealnego z gwieździście rozchodzącymi się szerokimi alejami. Zaplanowano go po północnej stronie dawnego szlaku handlowego i traktu z Krakowa do Sandomierza i dalej na wschód.

Z trzech stron otoczony budynkami mieszkalnymi i punktami usługowymi i handlowymi. Po stronie południowej miał powstać teatr, a za nim, na Łąkach Nowohuckich – zalew. Pośrodku Placu miał stanąć obelisk. Pomysł został jednak zaniechany w połowie lat pięćdziesiątych XX wieku, po włączeniu Nowej Huty do Krakowa.

W latach osiemdziesiątych rozpoczęto w okolicy Placu budowę Nowohuckiego Centrum Kultury. NCK miało być jednym z największych domów kultury w Polsce. W 2004 roku Rada Miasta Krakowa przeznaczyła milion złotych na modernizację Placu Centralnego. Teoretycznie miał zostać przywrócony wygląd Placu sprzed 55 lat. Wykonano w środku deptak z ławkami, zmodernizowano zieleń, pojawiły się ławki, kosze na śmieci, stylowe ogrodzenia zieleni. Na Aleję Róż, jak i na Plac powróciły lampy kandelabrowe.

8 września 2004 roku radni z Rady Miasta Krakowa zmienili nazwę placu, dodając do jego nazwy patrona – Ronalda Reagana. Początkowo planowano usunięcie z nazwy słowa „Centralny”, ale wskutek działań Komitetu Obrony Nazwy Placu Centralnego, założonego przez mieszkańców oraz niektórych radnych miasta i radnych nowohuckich dzielnic, zmiana ograniczyła się do dodania patrona.

Wygląd

Charakterystycznymi elementami Placu Centralnego są arkady, którymi są przykryte niektóre partery sklepowe. Renesansowe rozwiązania architektoniczne to przede wszystkim:

• balkony przypominające loggie, ozdobione kolumnami
• zdobienia zewnętrznych elewacji
• witryny sklepowe przypominające rozwiązania arkadowe

Podział

Z Placu Centralnego symetrycznie, w układzie gwiaździstym, wychodzi pięć ulic:

• w stronę centrum Krakowa, na zachód, poprzednio nosząca nazwę al. Planu 6-letniego i na wschód, w kierunku Sandomierza, początkowo nosząca nazwę ul. Igołomskiej, następnie al. Rewolucji Kubańskiej obecnie ten ciąg ulic nosi nazwę – Al. Jana Pawła II. Dawny trakt handlowy do Sandomierza
• w stronę Huty im. Tadeusza Sendzimira – poprzednio nosząca nazwę al. Przodowników Pracy, następnie al. W. I. Lenina, obecnie Al. Solidarności
• w stronę Mistrzejowic – poprzednio nosząca nazwę al. Rewolucji Październikowej, obecnie Al. Władysława Andersa
• w kierunku północnym – Aleja Róż, nazwy jeszcze nie zmieniono

Plac otaczają cztery osiedla oraz niezabudowany skwer:

Centrum A

Usytuowane jest po wschodniej stronie Centrum. W ciągu handlowym znajdował się znany w Nowej Hucie i Krakowie dom Mody Polskiej oraz dwa banki.

Centrum B

Północno-wschodnia część Placu. Znajdują się tam takie obiekty jak Cepelix (dawna Cepelia), bank (dawniej restauracja „Arkadia”), salon sieci komórkowej „Orange”. Jest usytuowane po prawej stronie od Alei Róż.

Centrum C

Północno-zachodnia część. Znajdowała się tam księgarnia Skarbnica, jest tam też sklep papierniczy.

Centrum D

Zachodnia część. Znajduje się tam m.in. kwiaciarnia. W miejscu dawnego klubu prasy znajduje się sklep spożywczy „Bosman”. Jest usytuowany po lewej stronie od Alei Władysława Andersa.

Skwer Budowniczych Nowej Huty

Po południowej stronie placu. Nie jest zabudowany. Znajduje się tam pomnik Solidarności. Jest traktowana jak park połączony z nowohuckimi Łąkami i mający rozległy widok z wiślanej skarpy na dolinę rzeki oraz Pogórze Wielickie.

Panorama Placu Centralnego

Galeria

• 
  Skwer Budowniczych Nowej Huty. Na pierwszym planie Pomnik Solidarności, za nim od lewej: os. Centrum E, Łąki Nowohuckie, NCK.
• 
  Centrum A i Centrum B
• 
  Zabudowa Placu Centralnego widziana z Łąk Nowohuckich
• 
  Widok na zachód i os. Centrum D
• 
  Krokusy wosenne uprawne na Placu Centralnym, 2018
• 
  Przykład ozdoby okien bloków znajdujących się przy Placu Centralnym
• 
  Dekoracja świąteczna, grudzień 2023

Źródła

• Ryszard Dzieszyński, Jan L. Franczyk Encyklopedia Nowej Huty, Wydawnictwo Towarzystwa Słowaków w Polsce 2006, ISBN 978-83-7490-060-7
• Tadeusz Binek Służby inwestycyjne Nowej Huty, Wydawnictwo Towarzystwa Słowaków w Polsce 2009, ISBN 978-83-7490-280-9
• Praca zbiorowa Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa-Kraków 2000, ISBN 83-01-13325-2