Pola Braun
| Data i miejsce urodzenia |
1910 lub później |
|---|---|
| Data śmierci |
3 listopada 1943 |
| Dziedzina sztuki |
literatura, muzyka |
Pola Braun, właśc. Paulina Braun[1] (ur. 1910 lub później w Warszawie, zm. 3 listopada 1943) – polska poetka i kompozytorka żydowskiego pochodzenia, autorka tekstów kabaretowych i piosenek.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Data urodzenia Braun nie jest znana[2]. W zależności od źródeł, urodziła się w 1910 roku[3] lub później, ok. 1915 roku[1], w Warszawie[1].
Przed wojną pracowała w redakcji „Szpilek”[1] oraz występowała w kabaretach[3]. Pisała po polsku i w jidysz[3], choć rzadziej w tym drugim języku[2]. Podczas II wojny światowej znalazła się w getcie warszawskim[1], gdzie rozwinęła działalność artystyczną, pisząc poezję i teksty piosenek, a także komponując[4]. Występowała w teatrze Femina i w kawiarni Sztuka[1][2], śpiewając własne utwory i grając na fortepianie[3], dzieląc scenę z m.in. Władysławem Szlenglem, Stefanią Ney czy Władysławem Szpilmanem[2]. Współpracowała z Wierą Gran i Dianą Blumenfeld, dla których pisała piosenki śpiewane później w getcie[4]. Do jej najbardziej znanych piosenek należą Curik ahejm (Powrót do domu)[3] opisująca historie wygnanych Żydów z całej Polski[2], Hot rachmones (Zmiłujcie się) i A chołem (Sen)[3]. Wraz z Władysławem Szlenglem pisała teksty do Żywego dziennika – kabaretu błyskotliwie opisującego życie w getcie[3].
Dzięki przydziale pracy w zakładzie przemysłowym w 1942 roku, Braun uniknęła wywózki do obozu w Treblince[3]. Na przełomie kwietnia i maja 1943 roku została wywieziona do obozu koncentracyjnego na Majdanku[2]. W obozie skomponowała piosenkę pt. Przeprowadzka, której tekst zachował się w pamięci polskich więźniarek, które zostały później przeniesione do obozów Auschwitz-Birkenau i Ravensbrück[2]. Uczestniczyła w życiu kulturalnym i konspiracyjnym obozu[3]. Została zamordowana 3 listopada 1943 roku[3][2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Braun, Paulina, [w:] Leon Tadeusz Błaszczyk, Żydzi w kulturze muzycznej ziem polskich w XIX i XX wieku, Warszawa 2014, s. 41, ISBN 978-83-939735-1-4.
- ↑ a b c d e f g h Pola Braun (Paulina Braunówna), „Tłomackie 3/5”, 1, Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma, 2022, s. 22–25 (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j Róża Ziątek-Czarnota, Pola Braun [online], Culture.pl, 2013 [dostęp 2023-05-06] (pol.).
- ↑ a b Braun Pola [online], Internetowa baza danych i mapa getta warszawskiego [dostęp 2023-05-06].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- dwa utwory Braun w czasopiśmie „Tłomackie 3/5” Żydowskiego Instytutu Historycznego