Wikipedia:Propozycje do Dobrych Artykułów/Dżuma Justyniana
Wygląd
Dżuma Justyniana[edytuj | edytuj kod]
Dyskusja zakończona | |
Rozpoczęcie: 10 września 2023 21:37:18 | Zakończenie: 24 września 2023 21:37:18 |
Wynik: Przyznano |
- Uzasadnienie
Duże, w pełni uźródłowione hasło o obszernej bibliografii. Zawiera kompletną historię zarazy wraz ze statystykami oraz skutkami, które wywołała. IMO zasługuje na DA. Filipnydyskusja 21:37, 10 wrz 2023 (CEST)
- Uwagi merytoryczne
- Nie czuję się znawcą tej epoki, niemniej świta mi, że to w dużej mierze właśnie zaraza zniweczyła wysiłki Justyniana, by odzyskać z rąk barbarzyńców przynajmniej część ziem, które pierwotnie należały do cesarstwa zachodniorzymskiego. Warto pogłębić ten temat w sekcji o źródłach.Dreamcatcher25 (dyskusja) 08:43, 12 wrz 2023 (CEST)
- dziękuję za Twoje uwagi, do tych poniżej już się zastosowałem, co do tej postaram się coś znaleźć w najbliższym czasie Archiwald (dyskusja) 22:34, 12 wrz 2023 (CEST)
- rozwinąłem ustęp na ten temat, brzmi on teraz tak: Wyludnienie wpłynęło na osłabienie militarne cesarstwa[64][62][60], co mogło ułatwić późniejsze ekspansje: Longobardów w Italii, Słowian na Bałkanach, Arabów w basenie Morza Śródziemnego[65], Persów na wschodniej rubieży państwa[66][67]. Brak siły ludzkiej przyspieszył proces barbaryzacji wojska bizantyjskiego[68]. Archiwald (dyskusja) 00:14, 13 wrz 2023 (CEST)
- dziękuję za Twoje uwagi, do tych poniżej już się zastosowałem, co do tej postaram się coś znaleźć w najbliższym czasie Archiwald (dyskusja) 22:34, 12 wrz 2023 (CEST)
- Co do skutków i przesady, jakiś rok, dwa temu przed oczami przeleciał mi artykuł jednego z przedstawicieli sceptyków, z którego wynikało, że ślady materialne załamania gospodarczego nie są potwierdzone archeologicznie. Niby temat dotyczy starożytności, ale najwyraźniej wciąż są jakieś nowe badania i dobrze byłoby jeszcze przejrzeć najnowsze źródła. Panek (dyskusja) 19:56, 12 wrz 2023 (CEST)
- niewykluczone, jest chyba coś o tych "sceptykach" w ostatnim akapicie na enwiki, spróbuję czegoś poszukać Archiwald (dyskusja) 22:34, 12 wrz 2023 (CEST)
- @Panek dodałem więcej info nt. badań, o których wspomniałeś; rzeczywiście wg tego artykułu dane numizmatyczne i inne dowody liczbowe nie wskazują na jakiś kolaps demograficzny; zresztą zauważyć trzeba, że szczyt potęgi (przynajmniej na mapie) imperium Justyniana przypada na 550-555, a więc dekadę po Dżumie; myślę, że wstawki Prokopiusza w rodzaju "zginęli wszyscy oprócz mnie" wypada raczej traktować podobnie jak informacje wcześniejszych historyków o tym, że Grecy w tej czy innej bitwie walczyli z trzema miliardami Persów Archiwald (dyskusja) 23:22, 12 wrz 2023 (CEST)
- niemniej nawet postulowane przez autorów tych badań straty ludzkie na poziomie "do kilkunastu % populacji" z pewnością klasyfikują Dżumę jako jeden z ważnych czynników późniejszego rozkładu państwa Justyniana i jego następców Archiwald (dyskusja) 00:27, 13 wrz 2023 (CEST)
- @Panek dodałem więcej info nt. badań, o których wspomniałeś; rzeczywiście wg tego artykułu dane numizmatyczne i inne dowody liczbowe nie wskazują na jakiś kolaps demograficzny; zresztą zauważyć trzeba, że szczyt potęgi (przynajmniej na mapie) imperium Justyniana przypada na 550-555, a więc dekadę po Dżumie; myślę, że wstawki Prokopiusza w rodzaju "zginęli wszyscy oprócz mnie" wypada raczej traktować podobnie jak informacje wcześniejszych historyków o tym, że Grecy w tej czy innej bitwie walczyli z trzema miliardami Persów Archiwald (dyskusja) 23:22, 12 wrz 2023 (CEST)
- niewykluczone, jest chyba coś o tych "sceptykach" w ostatnim akapicie na enwiki, spróbuję czegoś poszukać Archiwald (dyskusja) 22:34, 12 wrz 2023 (CEST)
- za przyczynę przypadłości uznawano miazmaty, szeroko rozumiane zepsute powietrze czy też zakłócenia żywiołów a nie najpopularniejszą w starożytności i uznawaną w średniowieczu teorię humoralną? Mpn (dyskusja) 12:38, 23 wrz 2023 (CEST)
- @Mpn poprawiłem – zdecydowanie tak, przypuszczam zresztą że to miałem na myśli, pisząc – niecelnie – o "zakłóceniach żywiołów" – teoria humoralna to był wówczas paradygmat medycyny, którym tłumaczono każdą przypadłość (zresztą nie tylko fizyczne, też psychikę czy temperament człowieka); w przypadkach zarazy bez wątpienia zdawano sobie sprawę z tego, że jej źródłem jest kontakt z chorym ("złe powietrze", choć obawiano się też np. zarażenia przez kontakt wzrokowy z chorym, zwłaszcza z ludźmi uznawanymi za szalonych), ale indywidualna terapia miała generalnie doprowadzić do przywrócenia równowagi humorów u chorego (puszczanie krwi, picie/niepicie wina, odpowiednia dieta, wywoływanie potów etc.)
- Co ciekawe w niektórych pracach można znaleźć "jaskółki" mikrobiologii, np. na kartach "O gospodarstwie rolnym" Warrona 12:2 (s. 39) znajdziemy opis stworzeń łudząco podobnych do mikrobów (choć istnienia tychże autor mógł się jedynie domyślać) – no ale mimo to Galen rządził w medycynie jeszcze z górą tysiąc lat po Dżumie Justyniana. Plus astrologia, magia, religia... Temat jest arcyciekawy i pozostaje mi mieć nadzieję, że ktoś odważny podejmie się kiedyś napisania na plwiki odpowiedników Medicine in ancient Rome i Byzantine medicine. Zadanie niełatwe. Dzięki za komentarz! Archiwald (dyskusja) 01:54, 24 wrz 2023 (CEST)
- Oj, niełatwy. Tematyka na pograniczu różnych nauk jest często wyzwaniem. Istotnie aż do Wesaliusza prym wiódł clarissimus Galenus, a i my jeszcze dzisiaj mówił o kimś choleryk czy flegmatyk. :-) Mpn (dyskusja) 08:45, 24 wrz 2023 (CEST)
- Uwagi do stylu (język, struktura)
- Brakuje jakichkolwiek grafik. Analogiczny artykuł na en.wiki mógłby tu posłużyć autorowi za wzór.Dreamcatcher25 (dyskusja) 08:43, 12 wrz 2023 (CEST)
- dodałem grafiki Archiwald (dyskusja) 22:34, 12 wrz 2023 (CEST)
- "Według jeszcze innych obliczeń demografów, tyczących się tylko cesarstwa, Bizancjum w roku 540 liczyło ok. 26 mln mieszkańców, zaś w 565 było to już jedynie 19,5 mln" - w pierwszym momencie zawahałem się, czy chodzi o miasto Bizancjum, czy o całe cesarstwo, sugeruję przeformułować.Dreamcatcher25 (dyskusja) 08:43, 12 wrz 2023 (CEST)
- poprawiłem tę frazę Archiwald (dyskusja) 22:34, 12 wrz 2023 (CEST)
- Uwagi do uźródłowienia
- Uwagi dot. neutralności
- Uwagi dot. problemów technicznych
- Co do zasady sekcji Bibliografia nie powinniśmy dzielić na osobne podsekcje (źródła, opracowania itp.). Tak mnie przynajmniej uczono, gdy zaczynałem przygodę z wiki.Dreamcatcher25 (dyskusja) 08:43, 12 wrz 2023 (CEST)
- bardzo możliwe, że jest taka zasada; zasadniczo to te źródła były chyba reliktem poprzedniej wersji hasła, w każdym razie ja się na nich nie opierałem, działałem wyłącznie na opracowaniach; dlatego wyrzuciłem źródła pierwotne z hasła do sekcji z literaturą dodatkową w dyskusji Archiwald (dyskusja) 22:34, 12 wrz 2023 (CEST)
- Sprawdzone przez