20 halerzy czechosłowackich (1921)
.png)
| |
| Dane podstawowe | |
| Emitent | |
|---|---|
| Nominał |
20 h (20/100 Kč) |
| Rocznik |
• 1921, 1922, 1924, 1925, 1926, 1927, 1928, 1929, 1930, 1931, 1933, 1937, 1938[a] |
| Emisja | |
| Mennica | |
| Nakład |
co najmniej 344 mln szt. |
| Data emisji |
18 lutego 1922 |
| Data wycofania |
• 15 lipca 1940 S |
| Projektant | |
| Opis fizyczny | |
| Masa | |
| Średnica | |
| Grubość | |
| Materiał |
• miedzionikiel (CuNi20)[a] |
| Rant | |
| Stempel | |
| Uwagi | |
.png)
.png)
20 halerzy (cz. 20 haléřů, słow. 20 halierov) – czechosłowacka moneta obiegowa o nominale 20 halerzy wyemitowana w 1922 roku a wycofana ostatecznie z końcem roku 1953. W tym czasie bita była w trzech różnych stopach metalu i trzech rozmiarach. Obie strony monety zostały zaprojektowane przez Otakara Španiela[1][4][2][5][3][6].
Wzór[edytuj | edytuj kod]
W centralnej części awersu umieszczono pochodzące z małego herbu Czechosłowacji godło państwowe – heraldycznego wspiętego lwa w koronie o podwójnym ogonie. Na jego piersi znajdował się herb Słowacji – podwójny krzyż na trójwzgórzu. Poniżej umieszczono rok bicia (zapisany zewnętrznie). Wzdłuż całego otoku znalazła się inskrypcja „REPUBLIKA ✦ ČESKOSLOVENSKÁ” (zapisana wewnętrznie). W tej samej linii w dolnej części monety zamieszczono ozdobny symbol kwiatowy rozdzielający początek i koniec legendy[1][2][3][8][9][10].
Rewers monety przedstawiał stylizowany snopek składający się z pięciu kłosów zboża przewiązanych wstążką razem z gałązką lipy. Ponadto po prawej stronie monety znalazł się sierp, po lewej zaś nominał monety. W prawej dolnej części wzdłuż otoku umieszczono oznaczenie projektanta, napis „O • ŠPANIEL”[1][2][3][8][9][10].
Nakład[edytuj | edytuj kod]
Monety dwudziestohalerzowe bito na mocy ustawy z dnia 1 marca 1921 r. o emisji drobnych monet[11]. Początkowo wytwarzano je z miedzioniklu (MN20, 80% miedzi, 20% niklu), z krążków o masie 3,33 g[1] (zgodnie z ustawą z kilograma surowca miało powstać 300 sztuk monet)[11]. Rozporządzeniem rządu z 16 lutego 1922 r. przewidziano, że do obiegu w formie monet o nominałach 20 i 50 h zostanie łącznie wprowadzonych maksymalnie 31 mln koron[12]. Wzór monet oraz ich średnicę (20 mm) ustalono wydanym tego samego dnia zarządzeniem Urzędu Bankowego przy Ministerstwie Finansów[8]. Monety te pozostawały w obiegu także po likwidacji państwa czechosłowackiego w 1939 roku. W Republice Słowackiej wycofano je z obiegu 15 lipca 1940 r.[13][14] W Protektoracie Czech i Moraw uległy demonetyzacji z dniem 30 września 1941 r., choć dopuszczono możliwość ich wymiany w placówkach pocztowych i bankowych przez kolejne dwa miesiące[15].
Miedzioniklowe monety o nominale 20 h bito – z niewielkimi przerwami – w latach 1921–1938, kiedy to wybito ich co najmniej 151 mln sztuk[1][4][7]. Ponadto już po upadku Czechosłowacji, w 1939 i 1940 roku kremnicka mennica korzystając ze starych stempli wyemitowała przeszło 5 mln monet na potrzeby Protektoratu Czech i Moraw[14][16].
Po zakończeniu II wojny światowej monety te ponownie dopuszczono do obrotu na mocy zarządzenia Ministra Finansów z 4 lipca 1945 r.[17] Począwszy od 1947 roku monety o takim samym wzorze bito w Kremnicy w mosiądzu (92% miedzi i 8% cynku). Krążek miał 18 mm średnicy i ważył 2 g. Wzór i rozpoczęcie emisji usankcjonowano zarządzeniem Ministra Finansów z 19 maja 1948 r.[9] Mosiężne monety bito przez cztery lata, do roku 1950[2][5][7]. Przez kolejne dwa lata dwudziestohalerzówki nadal bito według trzydziestoletniego wzoru Španiela, jednak tym razem z aluminiowych krążków o średnicy 16 mm i masie 0,5 g[10]. Wszystkie trzy typy monet ze snopkiem na rewersie zostały oficjalnie wycofane z obrotu wraz z wejściem w życie ustawy o reformie walutowej z 30 maja 1953 r.[18]
Łącznie wyemitowano co najmniej 344 mln tych monet, w tym co najmniej 156 mln miedzioniklowych[7][14][16], 61 mln mosiężnych[7] i 127 mln aluminiowych[7].
| rok | nakład | stop | |
|---|---|---|---|
| 1921 | 40 000 000 | miedzionikiel | [1][4][7] |
| 1922 | 9 100 000 | ||
| 1924 | 20 931 000 | ||
| 1925 | 4 244 000 | ||
| 1926 | 14 825 000 | ||
| 1927 | 11 757 000 | ||
| 1928 | 14 018 000 | ||
| 1929 | 4 225 000 | ||
| 1930 | b.d.
| ||
| 1931 | 5 000 000 | ||
| 1933 | b.d.
| ||
| 1937 | 8 208 000 | ||
| 1938 | 18 787 000 | ||
| 1939 | 4 023 000 | [14][16] | |
| 1940 | 1 000 000 | ||
| 1947 | b.d.
|
mosiądz | [2][5][7] |
| 1948 | 24 340 000 | ||
| 1949 | 25 660 000 | ||
| 1950 | 11 132 000 | ||
| 1951 | 46 800 000 | aluminium | [3][7][6] |
| 1952 | 80 340 000 | ||
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- czechosłowackie monety obiegowe
- 20 halerzy wzoru z 1972 i 1991
- 20 halerzy Protektoratu Czech i Moraw wzoru z 1940
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i Ľudovít Malinovský sr., ČSR 20 h 1922 Snop klasov [online], coins.lmsystem.sk [dostęp 2018-05-16] [zarchiwizowane z adresu 2016-05-27] (słow.).
- ↑ a b c d e f g h Ľudovít Malinovský sr., ČSR 20 h 1947 Snop klasov [online], coins.lmsystem.sk [dostęp 2018-05-16] [zarchiwizowane z adresu 2017-05-03] (słow.).
- ↑ a b c d e f g Ľudovít Malinovský sr., ČSR 20 h 1951 Snop klasov [online], coins.lmsystem.sk [dostęp 2018-05-16] [zarchiwizowane z adresu 2017-05-03] (słow.).
- ↑ a b c d e Czechosłowacja 20 halerzy, 1921-1938 [online], ucoin.net [dostęp 2018-05-16] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-15] (pol.).
- ↑ a b c d e Czechosłowacja 20 halerzy, 1947-1950 [online], ucoin.net [dostęp 2018-05-16] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-13] (pol.).
- ↑ a b c d Czechosłowacja 20 halerzy, 1951-1952 [online], ucoin.net [dostęp 2018-05-16] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-15] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i Thomas Michael, Richard Giedroyc, 2018 Standard Catalog of World Coins 1901-2000, wyd. 45, Iola: Krause Publications, 2017, s. 680–681, ISBN 978-1-4402-4797-2.
- ↑ a b c Vyhláška Bankovního úřadu ministerstva financí ze dne 16. února 1922 o vydání prvních drobných mincí měny československé po 20 a 50 haléřích, „Sbírka zákonů”, č. 48/1922 Sb. (čá 15/1922), epravo.cz, 18 lutego 1922 [dostęp 2018-05-16] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-11] (cz.).
- ↑ a b c Vyhláška ministra financí ze dne 19. května 1948 o ražbě a vydání dvacetníků, „Sbírka zákonů”, č. 109/1948 Sb. (čá 43/1948), epravo.cz, 29 maja 1948 [dostęp 2018-05-16] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-11] (cz.).
- ↑ a b c Vyhláška ministra financí ze dne 10. října 1951 o ražbě a vydání hliníkových dvacetníků, „Sbírka zákonů”, č. 79/1951 Sb. (čá 42/1951), epravo.cz, 22 października 1951 [dostęp 2018-05-16] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-11] (cz.).
- ↑ a b Zákon ze dne 1. března 1921 o ražbě drobných mincí, „Sbírka zákonů”, č. 94/1921 Sb. (čá 23/1921), epravo.cz, 19 marca 1921 [dostęp 2018-05-16] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-11] (cz.).
- ↑ Nařízení vlády republiky Československé ze dne 16. února 1922 o vydání prvních drobných mincí měny československé po 20 a 50 haléřích, „Sbírka zákonů”, č. 47/1922 Sb. (čá 15/1922), epravo.cz, 18 lutego 1922 [dostęp 2018-05-16] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-16] (cz.).
- ↑ Marcel Pecník, Peňažníctvo na Slovensku v rokoch 1939-1945, [w:] Slovenská republika 1939-1945 očami mladých historikov, Bańska Bystrzyca: Uniwersytet Mateja Bela, 2005, s. 67 [dostęp 2018-05-16] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-15] (słow.).
- ↑ a b c d Michal Biľak, Miroslav Jízdný, Zberateľský katalóg mincí Československa 1980, wyd. II, Koszyce: Slovenská numizmatická spoločnosť, 1981 (słow.). za: Ľudovít Malinovský sr., ČSR 5 h 1923 Karlov most [online], coins.lmsystem.sk [dostęp 2018-05-16] [zarchiwizowane z adresu 2016-05-27] (słow.).
- ↑ Vyhláška ministra financí ze dne 9. července 1941 o stažení drobných mincí korunové měny po 50, 25 a 20 haléřích ze spěže (bronzu) niklové a po 10 a 5 haléřích ze směsi mědi se zinkem, jakož i o zkrácení výměnné lhůty korunových mincí a niklových pětikorun, „Sbírka zákonů”, č. 267/1941 Sb. (čá 88/1941), epravo.cz, 15 lipca 1941 [dostęp 2018-05-16] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-11] (cz.).
- ↑ a b c Ladislav Panoc, Slovenská korunová mena rokov 1939 – 1945, „Humenský Numizmatik” (2), Humenné: Slovenská numizmatická spoločnosť, 2009, s. 9 [dostęp 2018-05-16].
- ↑ Vyhláška ministra financí ze dne 4. července 1945 o obnovení platnosti drobných mincí československé měny po 5 K z čistého niklu, po 1 K, 50 a 20 haléřích ze spěže (bronzu) niklové a po 10 haléřích ze směsi mědi se zinkem, „Sbírka zákonů”, č. 24/1945 Sb. (čá 11/1945), epravo.cz, 12 lipca 1945 [dostęp 2018-05-16] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-11] (cz.).
- ↑ Zákon ze dne 30. května 1953 o peněžní reformě, „Sbírka zákonů”, č. 41/1953 Sb. (čá 25/1953), epravo.cz, 30 maja 1953 [dostęp 2018-05-16] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-11] (cz.).