WWS-3 Delfin
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Konstruktor | |
| Typ | |
| Konstrukcja |
drewniana |
| Załoga |
1 |
| Historia | |
| Data oblotu | |
| Wycofanie ze służby | |
| Liczba egz. |
70 |
| Dane techniczne | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
16 m |
| Wydłużenie |
12,7 |
| Długość |
6,97 m |
| Wysokość |
1,7 m |
| Powierzchnia nośna |
20,15 m² |
| Profil skrzydła |
G-549 |
| Masa | |
| Własna |
125 kg |
| Użyteczna |
87 kg |
| Startowa |
232 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość minimalna |
39 km/h |
| Prędkość ekonomiczna |
45 km/h |
| Prędkość optymalna |
52 km/h |
| Prędkość min. opadania |
0,61 m/s przy 45 km/h |
| Doskonałość maks. |
21,4 (przy 52 km/h) |
| Dane operacyjne | |
| Liczba miejsc | |
| 1 | |
| Użytkownicy | |
| Polska, Dania, III Rzesza, ZSRS | |
WWS-3 Delfin – polski szybowiec treningowy skonstruowany w dwudziestoleciu międzywojennym.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Inżynier Wacław Czerwiński opracował dla Wojskowych Warsztatów Szybowcowych szybowiec treningowy oznaczony jako WWS-3 Delfin. Nowy szybowiec został zaprojektowany jako następca powszechnie używanego Komara. Model szybowca poddano badaniom w tunelu aerodynamicznym Instytutu Aerodynamicznego Politechniki Lwowskiej i przystąpiono do budowy prototypu[1].
Został oblatany latem 1937 roku na lotnisku Rakowice, najpierw ze startu z lin gumowych, następnie na holu za samochodem. Po początkowych lotach szybowiec został przekazany w 1938 roku na szczegółowe badania w Instytucie Techniki Lotnictwa w Warszawie. Podczas badań wypróbowano dwa rodzaje usterzenia poziomego – ze statecznikiem i płytowe. W wyniku testów do egzemplarzy seryjnych wybrano usterzenie płytowe[2].
Testy wykazały również, że nowy szybowiec przewyższa osiągami Komara, dając możliwość uprawniania lotów wyczynowych. Bardzo sztywna konstrukcja skrzydła umożliwiła wykonywanie szybkich przelotów bez zwiększenia prędkości opadania[3]. Produkcja seryjna ruszyła w 1938 roku, była realizowana w WWS Kraków i w Lwowskich Warsztatach Lotniczych. Wyprodukowano ok. 70 egzemplarzy Delfina (ok. 40 w WWS i ok. 30 w LWL), które trafiły do szkół szybowcowych, m.in. w Bezmiechowej, Ustjanowej oraz w aeroklubach. Służyły do szkolenia w lotach wyczynowych (czasowych, wysokościowych i przelotach) oraz do szkolenia w locie na holu[4]. Pięć egzemplarzy i prawo do licencyjnej produkcji zakupiła Jugosławia, brak jest informacji o liczbie wyprodukowanych tam egzemplarzy[5]. Licencja została zakupiona również przez Rumunię, gdzie wyprodukowano 5 egzemplarzy[6].
Po wybuchu II wojny światowej 4 egzemplarze zostały przejęte przez ZSRS, gdzie były używane do lotów wyczynowych. III Rzesza przejęła kilka egzemplarzy Delfinów, z których jeden trafił do Danii, gdzie był używany do szkolenia. 4 sierpnia 1963 roku uległ uszkodzeniu w Rønne[7]. W 2012 roku podjęto, wspólnie z Zakładem Szybowcowym w Jeżowie, jego rekonstrukcję[8]. Odbudowany egzemplarz jest eksponowany w zbiorach Dansk Svæveflyvehistorisk Klub ze znakami rejestracyjnymi OY-DYX[9].
Konstrukcja[edytuj | edytuj kod]
Jednomiejscowy szybowiec treningowy w układzie wolnonośnego grzbietopłata o konstrukcji drewnianej.
Kadłub o konstrukcji półskorupowej i przekroju owalnym. Wyposażony w zaczep do startu z lin gumowych i na holu. Kabina pilota zakryta, osłonięta stałym wiatrochronem i odejmowaną osłoną[4]. Fotel pilota regulowany, przystosowany do spadochronu plecowego. Tablica przyrządów wyposażona w wysokościomierz, wariometr, zakrętomierz, prędkościomierz i zegar czasowy lub busolę[10].
Płat o obrysie prostokątno-trapezowym i kształcie spłaszczonego M, dwudzielny, jednodźwigarowy z dźwigarkiem pomocniczym. Kryty do dźwigarów sklejką, dalej płótnem. Wyposażony w lotki kryte płótnem. Wykonany jako całość ze statecznikiem pionowym. Napęd lotek linkowy[5].
Usterzenie klasyczne, krzyżowe. Statecznik pionowy kryty sklejką, do niego było zamontowane poziome, dwudzielne usterzenie płytowe. Napęd sterów linkowy[4].
Podwozie jednotorowe złożone z jesionowej podkadłubowej płozy amortyzowanej dętką i drewnianej płozy ogonowej[4].
Malowanie[edytuj | edytuj kod]
Powierzchnie drewniane były malowane na kolor wiśniowy, pokrycie płócienne cellonowane. Znaki rejestracyjne na kadłubie białe, na skrzydłach czarne. Na sterze kierunku szybowców w WWS znajdował się napis "WWS-3", a szybowców budowanych w LWL logo zakładów i napis "Delfin"[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Glass 1976 ↓, s. 395.
- ↑ Cynk 1971 ↓, s. 728.
- ↑ Skrzydlata Polska 1937 ↓, s. 194.
- ↑ a b c d Glass 1976 ↓, s. 397.
- ↑ a b Cynk 1971 ↓, s. 729.
- ↑ Glass 2017 ↓, s. 59.
- ↑ OY-DYX. oy-reg.dk. [dostęp 2019-10-24]. (ang.).
- ↑ Odbudowa WWS-3 Delfin w Danii. samolotypolskie.blogspot.com. [dostęp 2019-10-24]. (pol.).
- ↑ Photo Library WWS 3 Delfin. abpic.co.uk. [dostęp 2019-10-24]. (ang.).
- ↑ Glass 2017 ↓, s. 59-60.
- ↑ Glass 2017 ↓, s. 60.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893-1939. London: Putman & Company, 1971. ISBN 0-370-00085-4. OCLC 831346721.
- Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.
- Andrzej Glass: Szybowce wyczynowe Czerwińskiego. Bielsko-Biała: Wydawnictwo SCG, 2017. ISBN 978-83-932826-9-2. OCLC 1036609665.
- Szybownictwo L.O.P.P.. „Skrzydlata Polska”. 8/1937, sierpień 1937. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
