11 Eskadra Wywiadowcza

11 Eskadra Wywiadowcza
11 eskadra lotnicza
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	9 stycznia 1919
Rozformowanie	18 stycznia 1921
	Dowódcy
Pierwszy	rtm. pil. Piotr Niżewski
Ostatni	por. pil. Antoni Sielicki
	Działania zbrojne
	wojna polsko-bolszewicka
	Organizacja
Dyslokacja	Warszawa, Dojlidy, Słonim, Baranowicze, Toruń, Zahacie
Rodzaj wojsk	Wojska lotnicze
Podległość	I Grupa Lotnicza; IV dywizjon lotniczy
	Multimedia w Wikimedia Commons

11 eskadra wywiadowcza – pododdział lotnictwa Wojska Polskiego początków II Rzeczypospolitej.

Eskadra sformowana została w 1919 w Warszawie jako 11 eskadra lotnicza. Wzięła udział w wojnie polsko bolszewickiej i w zajmowaniu Pomorza przez Wojsko Polskie. Rozwiązana na froncie i ponownie reaktywowana w Toruniu. W 1921 weszła w skład nowej 8 eskadry wywiadowczej.

Formowanie i walki[edytuj | edytuj kod]

Eskadra powstała 9 stycznia 1919 w Warszawie^[1]^[2]. W okresie organizacyjnym personel latający stanowili: rtm. Niżewski, a rtm. Buckiewicz, por. Tytus Karpiński, ppor. Stefan Sznuk i sierżant Karol Biel^[3]. Rozkazem Sztabu Generalnego nr 487/I z 9 stycznia 1919, eskadra weszła w skład I Grupy Lotniczej dowodzonej przez kpt. pil Romana Florera^[4]. Od początku procesu formowania występowały poważne trudności z naborem personelu latającego oraz ukompletowaniem sprzętu, gdyż sprawne samoloty otrzymywały eskadry wcześniej odchodzące na front^[1].

Na froncie litewsko-białoruskim

7 kwietnia 1919 eskadra odjechała z Warszawy na lotnisko Dojlidy^[5]. Posiadała 6 lotników^[6], lecz w tym czasie nie dysponowała żadnym samolotem^[7]. Przydzielony w Białymstoku samolot typu DFW C.V był niesprawny i wymagał gruntownego remontu^[1]. Natychmiast po przybyciu do Dojlid, oficer techniczny eskadry por. obs. Karpiński w fabryce Hasbachów organizuje nieetatowy park remontowy^[8]. Kolejne otrzymane dwa samoloty eskadra musiała przekazać odchodzącym na front 1. i 4 eskadrze^[9].

W lipcu eskadra wyszła ze składu I Grupy Lotniczej i przeniosła się na lotniska Słonim i Baranowicze. Tu działała na korzyść 1 Dywizji Litewsko-Bialoruskiej gen. Stefana Mokrzeckiego^[10]. Dysponując tylko jednym sprawnym samolotem typu DFW C.V^[11], załogi eskadry wykonywały loty rozpoznawcze, łącznikowe i bombardierskie^[1]. 1 sierpnia eskadra wykonała swój pierwszy lot bojowy startując z lotniska Baranowicze. Przeprowadziła go załoga kpt. Iwaszkiewicz i por. Karpiński rozpoznając na kierunkach: Baranowicze – Stołpce i Baranowicze – Łuniniec. 2 sierpnia w rejon Stołpiec poleciała załoga sierż. Karol Biel i ppor. Stefan Sznuk. Nad Mirem zostali ostrzelani przez bolszewików, za co Polacy zrewanżowali się bombardowaniem 3-kilogramowymi pociskami do miotaczy min. W drodze powrotnej wykryli sowiecką baterię artylerii. W tym czasie eskadra otrzymała do swojej dyspozycji drugi samolot. 5 sierpnia miała miejsce nieudana próba współpracy z własną kawalerią. Oczekujący na ułanów w rejonie spotkania samolot został ostrzelany przez nieprzyjaciela i z uszkodzonym silnikiem zmuszony był do awaryjnego lądowania. Samolot został rozbity, a obaj lotnicy ranni. 8 sierpnia załoga rtm. Antoni Buckiewicz i ppor. Stefan Sznuk wykonała lot zwiadowczy w kierunku na Kojdanów. Zaatakowano i rozproszono grupę saperów sowieckich przygotowujących się do wysadzenia mostu na Niemnie w Stołpcach. Po zajęciu Mińska 11 eskadra urządziła wysunięte lotnisko w Słucku. W tym okresie eskadra dysponowała 3 samolotami: 2 DFW C.V i AEG C.IV^[12].

Na Pomorzu

W związku z zagrożeniem od strony Niemiec, jesienią eskadra została ściągnięta do Białegostoku^[13]. W zimie 1919/1920 eskadra operowała na korzyść dowództwa Frontu Mazowieckiego wykonując loty rozpoznawcze w rejon granicy z Prusami Wschodnimi. Wchodziła wtedy w skład IV Grupy Lotniczej por. Borejszy^[12]. Z początkiem 1920 eskadra została przesunięta do Torunia. W Toruniu instaluje się na dawnym niemieckim lotnisku i stamtąd wykonuje loty grupowe w kierunku granicy z Prusami^[14]. Miało to związek z zajmowaniem Pomorza przez oddziały Wojska Polskiego^[13]. Na dzień 1 lutego 1920 eskadra posiadała 3 pilotów, 3 obserwatorów i 3 samoloty^[15].

Powtórnie na froncie północnym

Z końcem marca, na Froncie Litewsko-Białoruskim stacjonował 1 dywizjon lotniczy w składzie 1., 4. i 8 eskadra wywiadowcza oraz wielkopolski dywizjon składający się z 12. i 14 eskadry wywiadowczej oraz 13 eskadry myśliwskiej. Jeszcze w kwietniu lotnictwo Frontu zostało wzmocnione przez 4 dywizjon lotniczy w składzie 11. i 18 eskadry wywiadowczej. W maju w rejon frontu przybyły 10 eskadra wywiadowcza i 19 eskadra myśliwska. Naczelne dowództwo przydzieliło 4 Armii pięć eskadr, 1 Armii – trzy eskadry, a do 7 Armii włączono tylko jedną eskadrę^[16]. 11 eskadra wywiadowcza stacjonowała na lotnisku Zahaccie. Po 2 miesiącach przeniesiono ją na lotnisko Zahacie. Tam operowała w składzie Frontu Północnego gen. Stanisława Szeptyckiego^[13]. W maju, dysponując tylko 2 załogami i szczupłym sprzętem, eskadra została rozdzielona między inne eskadry IV dywizjonu lotniczego i przestała istnieć jako samodzielna jednostka^[2]^[1]^[17]^[18]. Większość personelu weszła w skład 1 eskadry, a reszta uzupełniła 4 i 18 eskadrę wywiadowczą^[1]^[19].

Odtworzona eskadra

11 eskadrę odtworzono ponownie we wrześniu 1920 w Toruniu, wyodrębniając ją z 4 eskadry wywiadowczej. Po otrzymaniu samolotów, pododdział odjechał do Lidy. Tam wszedł w skład IV dywizjonu lotniczego. Eskadra nie wzięła już udziału w walkach. Wcześniej podpisano rozejm^[a]^[13].

W okresie działań wojennych załogi 11 eskadry wywiadowczej wykonały 16 lotów bojowych w czasie 41 godzin^[1]^[21].

Eskadra w okresie pokoju[edytuj | edytuj kod]

Na mocy rozkazu z 18 stycznia 1921 eskadry 8. i 11. połączono tworząc nową 8 eskadrę wywiadowczą^[22]^[1].

Osobny artykuł: 8 eskadra wywiadowcza.

Żołnierze eskadry[edytuj | edytuj kod]

Stopień	Imię i nazwisko	Okres pełnienia służby
Dowódcy eskadry^[23]
rtm. pil.	Piotr Niżewski	11 I 1919 –
rtm. pil.	Antoni Buckiewicz	wiosna 1919 –
por. obs.	Tytus Karpiński	1919 – IV 1920
ppor. pil.	Wacław Makowski	IV 1920 – V 1920
por. pil.	Antoni Sielicki	VIII 1920 – 18 I 1921
Personel latający okresu wojny polsko – bolszewickiej^[13]
Obserwatorzy		Piloci
por. obs. Tytus Karpiński		rmt. pil. Antoni Buckiewicz
por. obs. Antoni Święcicki		rmt. pil. Piotr Niżewski
ppor. obs. Tadeusz Sztybel		kpt. pil. Wacław Iwaszkiewicz
ppor. obs. Stefan Sznuk		ppor. pil. Wacław Makowski
ppor. obs. Witold Jussewicz		por. pil. Antoni Sielicki
pchor. obs. Bohdan Budkiewicz		sierż. pil. Stanisław Śledziejowski
		sierż. pil. Karol Stencel
		sierż. pil. Jan Śliwa
		sierż. pil. Karol Biel

Samoloty eskadry[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Zawieszenie broni zostało podpisane w Rydze 12 października 1920, a wchodziło w życie 18 października o 24.00^[20].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Pawlak 1989 ↓, s. 194.
↑ ^a ^b Brummer i Zawadzki 2000 ↓, s. 86.
↑ Jungrav 1932 ↓, s. 519.
↑ Pawlak 1989 ↓, s. 44.
↑ Romeyko (red.) 1933 ↓, s. 179.
↑ Niestrawski 2017 ↓, s. II/83.
↑ Pawlak 1998 ↓, s. 18.
↑ Jungrav 1932 ↓, s. 520.
↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 27.
↑ Romeyko (red.) 1933 ↓, s. 179180.
↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 29.
↑ ^a ^b Tarkowski 1991 ↓, s. 28.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Romeyko (red.) 1933 ↓, s. 180.
↑ Jungrav 1932 ↓, s. 523.
↑ Bartel i in. 1978 ↓, s. 42.
↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 63.
↑ Pawlak 1989 ↓, s. 69.
↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 86.
↑ Pawlak 1989 ↓, s. 403.
↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 92.
↑ Pawlak 1998 ↓, s. 19.
↑ Pawlak 1989 ↓, s. 180.
↑ Romeyko (red.) 1933 ↓, s. 179–180.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Ryszard Bartel, Jan Chojnacki, Tadeusz Królikiewicz, Adam Kurowski: Z historii polskiego lotnictwa wojskowego 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
Wiktor Brummer, Wacław Zawadzki. Spis byłych oddziałów Wojska Polskiego. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 2 (183), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
Józef Jungrav. Wspomnienia z 11 eskadry lotniczej. „Przegląd Lotniczy. Organ lotnictwa Wojskowego”. 111-12, 1932. Warszawa: Sekcja Towarzystwa Wiedzy Wojskowej.
Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). Walka i demobilizacja. T. II. Oświęcim: Wydawnictwo NapoleonV, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0.
Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4.
Jerzy Pawlak: Pamięci lotników polskich 1918–1945. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 1998. ISBN 83-11-08786-5.
Marian Romeyko (red.): Ku czci poległych lotników. Księga pamiątkowa. Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku Czci Poległych Lotników, 1933.
Krzysztof Tarkowski: Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0985-2. OCLC 69498511.

[21] Zawieszenie broni zostało podpisane w Rydze 12 października 1920, a wchodziło w życie 18 października o 24.00^[20].

[CITEREFPawlak1989194-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Pawlak 1989 ↓, s. 194.

[CITEREFBrummerZawadzki200086-2] Brummer i Zawadzki 2000 ↓, s. 86.

[CITEREFJungrav1932519-3] Jungrav 1932 ↓, s. 519.

[CITEREFPawlak198944-4] Pawlak 1989 ↓, s. 44.

[CITEREFRomeyko_(red.)1933179-5] Romeyko (red.) 1933 ↓, s. 179.

[CITEREFNiestrawski2017II/83-6] Niestrawski 2017 ↓, s. II/83.

[CITEREFPawlak199818-7] Pawlak 1998 ↓, s. 18.

[CITEREFJungrav1932520-8] Jungrav 1932 ↓, s. 520.

[CITEREFTarkowski199127-9] Tarkowski 1991 ↓, s. 27.

[CITEREFRomeyko_(red.)1933179180-10] Romeyko (red.) 1933 ↓, s. 179180.

[CITEREFTarkowski199129-11] Tarkowski 1991 ↓, s. 29.

[CITEREFTarkowski199128-12] Tarkowski 1991 ↓, s. 28.

[CITEREFRomeyko_(red.)1933180-13] Romeyko (red.) 1933 ↓, s. 180.

[CITEREFJungrav1932523-14] Jungrav 1932 ↓, s. 523.

[CITEREFBartelChojnackiKrólikiewiczKurowski197842-15] Bartel i in. 1978 ↓, s. 42.

[CITEREFTarkowski199163-16] Tarkowski 1991 ↓, s. 63.

[CITEREFPawlak198969-17] Pawlak 1989 ↓, s. 69.

[CITEREFTarkowski199186-18] Tarkowski 1991 ↓, s. 86.

[CITEREFPawlak1989403-19] Pawlak 1989 ↓, s. 403.

[CITEREFTarkowski199192-20] Tarkowski 1991 ↓, s. 92.

[CITEREFPawlak199819-22] Pawlak 1998 ↓, s. 19.

[CITEREFPawlak1989180-23] Pawlak 1989 ↓, s. 180.

[CITEREFRomeyko_(red.)1933179–180-24] Romeyko (red.) 1933 ↓, s. 179–180.

[:1-25] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay ^az ^ba ^bb ^bc ^bd ^be ^bf ^bg ^bh ^bi ^bj ^bk ^bl ^bm ^bn ^bo ^bp ^bq ^br ^bs ^bt ^bu ^bv ^bw ^bx ^by ^bz ^ca ^cb ^cc ^cd ^ce ^cf ^cg ^ch ^ci ^cj ^ck ^cl ^cm ^cn ^co ^cp ^cq ^cr ^cs ^ct ^cu obcej produkcji lub konstrukcji, używane przez Wojsko Polskie

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[a]

[21]

[22]

[23]

[20]

[A]

Myśliwskie	Albatros D.II^[A] Albatros D.III^[A] Albatros D.III (Oef)^[A] Albatros D.V^[A] Ansaldo A.1 Balilla^[A] Ansaldo SVA.5^[A] Blériot-SPAD S.51^[A] Blériot-SPAD S.61^[A] Bristol F.2 Fighter^[A] Fokker D.VII^[A] Fokker D.VIII^[A] Halberstadt C.V^[A] Halberstadt CL.II^[A] Halberstadt CL.IV^[A] Hannover CL.II^[A] Hannover CL.V^[A] Martinsyde F.4^[A] Nieuport 16^[A] Nieuport 17^[A] Nieuport 23^[A] Nieuport 24^[A] Nieuport 27^[A] Pfalz D.XII^[A] PWS-A^[A] PWS-10 PZL P.7 PZL P.11 RAF S.E.5^[A] Sopwith Camel^[A] Sopwith Dolphin^[A] SPAD S.VII^[A] SPAD S.XIII^[A] Wibault 70^[A]
Bombowe	Airco DH.9^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] Farman F-68 Goliath^[A] Fokker F.VII^[A] Friedrichshafen G.III^[A] Gotha G.IV^[A] PZL.23 Karaś PZL.37 Łoś Rumpler C.I^[A] LWS-6 Żubr
Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe (towarzyszące)	AEG C.IV^[A] Albatros B.II^[A] Albatros C.I^[A] Albatros C.III^[A] Albatros C.V^[A] Albatros C.VII^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Albatros C.XV^[A] Anatra Anasal^[A] Ansaldo A.300^[A] Ansaldo SVA-9^[A] Aviatik C.III^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] De Havilland DH.60 Moth^[A] DFW C.V^[A] Hannover CL.II^[A] Hansa-Brandenburg C.I^[A] Lloyd C.II^[A] Lloyd C.IV^[A] Lloyd C.V^[A] Lublin R.X Lublin R.XIII LWS-3 Mewa LVG B.I^[A] LVG C.II^[A] LVG C.V^[A] LVG C.VI^[A] Oeffag C.I^[A] Oeffag C.II^[A] Potez XV^[A] Potez XXV^[A] Potez XXVII^[A] PWS-5 PZL Ł.2 Rumpler C.I^[A] Rumpler C.VII^[A] Rumpler C.VIII^[A] RWD-14 Czapla Salmson 2^[A]
Szkolne	Albatros B.I^[A] Albatros B.II^[A] LVG B.I^[A] Bartel BM-4 Bartel BM-5 Hansa-Brandenburg B.I^[A] Caudron G.III^[A] Hanriot H.19^[A] Hanriot H.28 Morane-Saulnier MS.35^[A] PWS-12 PWS-16 PWS-18 PWS-26 Rumpler C.VIII^[A] RWD-8 Lublin R.VIII Lublin R-XIV RWD-17
Szturmowe	Albatros J.I^[A]
Transportowe i sanitarne	Lublin R.XVI LWS-2
Wodnosamoloty	CANT Z.506^[A] CAMS-30^[A] Friedrichshafen FF.33^[A] Friedrichshafen FF.49^[A] Latham 43^[A] LeO H.13^[A] LeO H.135B3^[A] Lublin R.VIII Lublin R.XIII Lübeck-Travemünde F4^[A] Macchi M.9^[A] Schreck FBA-17H^[A]
Balony i sterowce	Parseval-Sigsfeld^[A] Caquot typ R^[A] WBS-Caquot DB^[A] WBS-Caquot N-NN^[A] WBS model 39 WBS Jumping WBS E2 Zodiac VZ-11 Lech^[A] Gwiazda Polski
Samoloty prototypowe	Bartel BM-2 Bartel BM-3 Bartel BM-6 CWL WZ-X Lublin R-XX Nikol A-2 PWS-1 PWS-6 PWS-11 PWS-15 PWS-19 PWS-33 Wyżeł PWS-35 Ogar PWS-40 Junak PZL P.1 PZL P.6 PZL P.8 PZL.12 PZL.38 Wilk PZL.42 PZL.46 Sum PZL.50 Jastrząb
Projekty	Bartel BM-1 CWL WZ-VIII CWL WZ-IX Pteranodon PWS-2 PWS-3bis PWS-20ter/hydro PWS-22 PWS-40 PWS-42 PZL.3 PZL.8 PZL.9 PZL.15 PZL.18 PZL P.28 PZL.39 PZL.45 Sokół PZL.48 Lampart PZL.49 Miś PZL.53 Jastrząb II PZL.54 Ryś PZL.55 PZL.56 Kania PZL Łosoś RWD-22 RWD-25 WBS LOPP (sterowiec)
Produkowane na eksport	PZL P.24 PZL.43