26 Dywizjon Artylerii Ciężkiej (II RP)

26 Dywizjon Artylerii Ciężkiej
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1937
Rozformowanie	1939
	Tradycje
Rodowód	4 pułk artylerii ciężkiej, 7 pułk artylerii ciężkiej
	Dowódcy
Pierwszy	ppłk Kazimierz Kozicz
	Działania zbrojne
	kampania wrześniowa; bitwa nad Bzurą (9–18 IX 1939)
	Organizacja
Dyslokacja	Skierniewice
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	artyleria
Podległość	26 Dywizja Piechoty

26 Dywizjon Artylerii Ciężkiej (26 dac) – oddział artylerii ciężkiej Wojska Polskiego II RP.

Dywizjon został sformowany w Skierniewicach w okresie od sierpnia do grudnia 1937 roku na podstawie rozkazu MSWojsk. L.dz.4439/org.Tjn. z 29 lipca 1937 roku. Początek formowania 1 września 1937 roku przez 4 pułk artylerii ciężkiej i 7 pułk artylerii ciężkiej^[1], jako organiczny pododdział artylerii 26 Dywizji Piechoty. Jednostką administracyjną i mobilizującą dla 26 dac był 26 pułk artylerii lekkiej im. Króla Władysława IV. Pod względem wyszkolenia pododdział był podporządkowany dowódcy 4 Grupy Artylerii. 3 listopada 1937 roku dowódca dywizjonu mjr Kazimierz Kozicz wydał pierwszy rozkaz dzienny^[2]. W marcu 1939 stacjonował w Skierniewicach^[3]

26 dac w kampanii wrześniowej[edytuj | edytuj kod]

26 dac został zmobilizowany zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” w dniach 23–25 marca 1939 roku, w okresie zagrożenia, w grupie jednostek oznaczonych kolorem czarnym. Razem z dyonem został sformowany pluton taborowy nr 26.

W kampanii wrześniowej walczył w składzie macierzystej dywizji (Armia „Poznań” i Armia „Pomorze”).

Dywizjon przegrupował się transportem kolejowym w rejon Wągrowiec – Nakło. Tam przebywał do końca sierpnia 1939. 1 września będąc w składzie artylerii wsparcia ogólnego stał na stanowiskach w osłonie rubieży od Noteci pod Nakłem przez Gołańcz do jezior Wągrowieckich. 2 września dywizjon ostrzeliwał kolumny niemieckie maszerujące północnym brzegiem Noteci na Bydgoszcz. W nocy z 3 na 4 września przeszedł na pozycję żnińską^[4]. Od 6 września dywizjon maszerował przez Inowrocław do rejonu Żychlina. 12 września przegrupował się nad Bzurę w kierunku przedmościa Sochaczew. Na zachód od miasta zajął SO wspólnie z III/26 pal. Tworzył grupę artylerii ogólnego działania ppłk. Hieronima Suszyńskiego. W późnych godzinach wieczornych 13 września przeszedł do rejonu Gągolin Południowy i stamtąd wspierał natarcie 10 pułku piechoty. Około 10:00 14 września, przy wsparciu sześciu baterii artylerii t.j. II/26 pal i III/26 pal, 10 pułk piechoty przełamał obronę niemiecką i opanował Bednary. Kontratak niemiecki odbił jednak stację kolejową. Około południa, na rozkaz gen. Bortnowskiego, przerwano natarcie i wycofano oddziały 26 DP na zachodni brzeg Bzury. Do osłony artylerii dywizyjnej zgrupowanej w rejonie Sromów – Gągolin wyznaczono 18 pułk piechoty, który utworzył redutę przeciwpancerną w rejonie Gągolin – Wicie – Boczki. W ciągu następnych dwóch dni trwały walki obronne. 17 września przemieszane oddziały dywizji maszerowały ponosząc wielkie straty. Artyleria straciła prawie wszystkie konie w marszu i na przeprawach. Tylko małe grupy żołnierzy przedostały się do Puszczy Kampinoskiej i dalej do Modlina lub do Warszawy.

Organizacja i obsada personalna w 1939[edytuj | edytuj kod]

Obsada personalna w marcu 1939 roku^[3]^[a]
dowódca dywizjonu	ppłk Kazimierz Korneliusz Kozicz
oficer zwiadowczy	kpt. Franciszek Szmigiel
dowódca plutonu łączności	por. Marian Nowakowski
dowódca 1 baterii	kpt. Władysław II Tymiński
dowódca plutonu	kpt. Feliks Wojciechowski
dowódca plutonu	ppor. Henryk Tadeusz Zakrzewski
dowódca 2 baterii	kpt. Wincenty Józef Śliwiński
dowódca plutonu	por. Andrzej Doroszewski
dowódca plutonu	por. Władysław Hernas
Wojenna obsada personalna we wrześniu 1939^[6]
dowódca	ppłk Kazimierz Kozicz
adiutant	kpt. Wincenty Śliwiński
oficer zwiadowczy	kpt. Feliks Wojciechowski
oficer obserwacyjny	pchor. rez. Janusz Milewski
oficer łącznikowy	plut. pchor. Julian Trambowicz
oficer łączności	ppor. Henryk Zakrzewski
dowódca kolumny amunicyjnej	por. rez. Edward Wojtkowski
dowódca 26 plutonu taborowego	ppor. rez. Mieczysław Pogoda
1 bateria armat 105 mm
dowódca	kpt. Franciszek Szmigiel
oficer zwiadowczy	ppor. rez. Marian Gasiński^[7]
oficer ogniowy	por. Władysław Hernas
dowódca plutonu	st. ogn. Wojciech Pawłowski
dowódca plutonu	pchor. rez. Władysław Hałubek
szef baterii	st. ogn. Jakub Łodyga
2 bateria haubic 155 mm
dowódca	kpt. Władysław Tymiński
oficer zwiadowczy	ppor. rez. Leon Lorenz
oficer ogniowy	por. Marian Nowakowski
dowódca plutonu	ppor. rez. Piotr Fedorczuk
szef baterii	st. ogn. A. Gwiazdowski

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939^[5].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Korbal 2021 ↓, s. 35-46.
↑ Jarno 2018 ↓, s. 52.
↑ ^a ^b Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 757.
↑ Galster 1975 ↓, s. 388.
↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
↑ Jarno 2018 ↓, s. 65-66.
↑ Marian Gasiński. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.3765 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-10-26].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Piotr Bauer, Bogusław Polak: Armia „Poznań” w wojnie obronnej 1939. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1983. ISBN 83-210-0385-0.
Karol Lucjan Galster: Księga Pamiątkowa Artylerii Polskiej 1914 - 1939. Londyn: 1975.
Witold Jarno: Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2001. ISBN 83-88679-10-4.
Witold Jarno. 26 dywizjon artylerii ciężkiej w latach 1937–1939. „Przegląd Nauk Historycznych”. 1, 2018. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. ISSN 1644-857X.
Eugeniusz Kozłowski: Wojsko Polskie 1936-1939. Próby modernizacji i rozbudowy. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1964.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
Jędrzej Korbal: Armata 105 mm wz.13 i wz.29. Wielki Leksykon Uzbrojenia wydanie specjalne tom 5/2021. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2021. ISBN 978-83-8164-501-0.

[6] Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939^[5].

[CITEREFKorbal202135-46-1] Korbal 2021 ↓, s. 35-46.

[CITEREFJarno201852-2] Jarno 2018 ↓, s. 52.

[CITEREFRocznik_oficerski1939757-3] Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 757.

[CITEREFGalster1975388-4] Galster 1975 ↓, s. 388.

[CITEREFRocznik_oficerski1939VI-5] Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.

[CITEREFJarno201865-66-7] Jarno 2018 ↓, s. 65-66.

[8] Marian Gasiński. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.3765 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-10-26].

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[6]

[7]

[5]